Onze wereld staat op z'n kop. Inmiddels zijn we in Nederland de directe schok te boven. Door onze gezamenlijke inzet de laatste weken kunnen we langzaam weer terug naar ons 'normale leven'. Nu we weer de straat op gaan, de scholen weer zijn begonnen en ook de horeca haar deuren weer mag openen stel ik mezelf de vraag: wat is het nieuwe normaal?
Natuurlijk heb ik daar geen eenduidig antwoord op. Maar een ding staat voor mij als een rots boven water: de coronacrisis is een kans om het radicaal anders te doen, om een andere aanstaande crisis te voorkomen. De overeenkomsten tussen de coronacrisis en de klimaatcrisis zijn meer dan eens beschreven.[1] De Zweedse wetenschapper Johan Rockström noemt de coronacrisis zelfs een generale repetitie voor de klimaatcrisis die komt.[2]
Hele opbeurende woorden zijn het niet, maar is er ook een rooskleuriger perspectief te schetsen. Dat een verandering van onze (consumptie)maatschappij niet over een nacht ijs gaat werd mij vorige week na een rondje door Rotterdam binnenstad nog eens extra duidelijk. De drukte was enorm, overal stonden meterslange rijen voor de winkels. Mensen stonden te popelen om weer te kunnen kopen.
Onze welvaart is namelijk op dit moment onlosmakelijk verbonden met economische groei. Zolang economische groei als hoogste doel geldt lijken er argumenten te over om de transitie naar een duurzame maatschappij tegen te gaan. Volgens een artikel in National Review, waarin wordt gepleit om niet af te stappen van fossiele brandstoffen, zouden we zelfs ‘alles moeten inleveren’ om de transitie naar een duurzamere maatschappij te maken.[3]
Maar wat dit ongenuanceerde artikel vergeet te benoemen is dat er ook andere belangrijke waarden zijn naast economische waarde. Zo hebben we de laatste weken gemerkt dat welzijn voor welvaart gaat. In essentie gaat het klimaatvraagstuk over dezelfde afweging: wat is onze kwaliteit van leven op deze planeet. Het grote verschil tussen de coronacrisis en de klimaatcrisis is echter dat de eerste veel urgenter en voelbaarder is dan de laatste. We maken geen beslissingen waarbij duurzaamheid een rol speelt waarvan we de consequenties morgen voelen. De consequenties voelen velen van ons pas over tientallen, misschien wel honderden jaren. Dus waarom zouden we dan nu actie ondernemen?
Ik kan een ellenlang pleidooi houden over waarom we dan nu actie moeten ondernemen, maar veel interessanter is hoe. Hoe veranderen we onze consumptiemaatschappij? De post-growth economy beschrijft een model waarin we onnodige economische activiteit kunnen verminderen, zonder het levensonderhoud van mensen te schaden.[4] Bovendien biedt het de mogelijkheid om allerlei sociale aspecten van onze samenleving te verbeteren. Deze economische school weerlegt het uitgangspunt dat we alles moeten inleveren voor een duurzamere maatschappij, wel moeten we onze maatschappij en het huidige economische systeem totaal anders inrichten.
Maar wat heeft dit alles met jou en mij te maken? Ik ben geen politicus of beleidsmaker, sta niet aan het roer van een grote multinational en ben ook geen wetenschappelijk genie die met technische innovatie de wereld gaat redden. Maar wat we allemaal wel zijn: consumenten. En toen ik langs die overvolle winkelstraat liep bedacht ik me, that’s a damn good place to start. Dus laten we dit moment aangrijpen om onze maatschappij anders op te bouwen dan de oorspronkelijke versie. Laten we onze collectieve kracht op dezelfde manier inzetten als in de bestrijding van het coronavirus. En laten we dan om te beginnen collectief de keuze maken om duurzaam te gaan consumeren: minder en anders. Om maar even terug te komen op die regen en de drup.
Ja mijn bijdrage is een druppel op een gloeiende plaat, maar ook daarvan koelt de aarde een klein beetje af.
Geschreven door: Pam van Wanrooij, Circulaire Economie Versneller bij PHI Factory
Bron:
[1] De Correspondent (mei 2020), ‘Waarom klimaatverandering een pandemie in slow motion is (en wat we daarvan kunnen leren)’
[2] Volkskrant (maart 2020), ‘De coronacrisis als generale repetitie voor de klimaatcrisis die komt’
[3] National Review (maart 2020), ‘The Coronavirus Economy Is a Preview of the Green New Deal Economy’
[4] De Correspondent (maart 2020), ‘Het is nú tijd voor een economie die niet draait om groei en koopkrachtplaatjes’